İklim değişikliği ile mücadelede en kritik adımlardan biri, sera gazı emisyonlarını azaltmak. Bu kapsamda, iklimlendirme ve soğutma sektöründe kullanılan soğutucu gazlar (refrigerantlar) yeniden değerlendiriliyor. Geleneksel yüksek GWP (Global Warming Potential - Küresel Isınma Potansiyeli) değerine sahip gazlar yerini, çevre dostu ve düşük GWP’li alternatiflere bırakıyor. Dünya genelinde başlayan bu dönüşüm, Türkiye’de de etkisini göstermeye başladı.
Peki, düşük GWP’li soğutucular neden bu kadar önemli ve sektör bu dönüşüme nasıl hazırlanıyor?
GWP (Küresel Isınma Potansiyeli), bir gazın atmosferde ne kadar ısı tutabildiğini ve bu nedenle küresel ısınmaya ne ölçüde katkı sağladığını ifade eder. Referans noktası karbondioksittir (CO₂ = 1). Örneğin:
R-410A: GWP değeri yaklaşık 2088,
R-134a: GWP değeri yaklaşık 1430,
R-32: GWP değeri yaklaşık 675,
CO₂ (R-744): GWP değeri 1.
Bu değerler, kullanılan gazın çevreye olan etkisini doğrudan ortaya koyar. GWP ne kadar düşükse, çevreye verdiği zarar o kadar azdır.
Yüksek GWP’li soğutucu gazlar, sızıntı durumunda atmosferde uzun süre kalabilir ve sera etkisini artırarak küresel ısınmaya doğrudan katkı sağlar. Düşük GWP’li gazlar bu riski büyük ölçüde azaltır.
Uluslararası düzeyde kabul edilen Kigali Değişikliği ile ülkeler, HFC (hidroflorokarbon) gazlarının kullanımını azaltma taahhüdü vermiştir. Avrupa Birliği’nde yürürlükte olan F-Gaz Yönetmeliği de bu doğrultuda, yüksek GWP’li gazların kullanımına sınırlamalar getiriyor. Türkiye de bu süreçte uyum çalışmaları yürütmektedir.
Bazı düşük GWP’li gazlar, daha yüksek ısı transfer verimliliğine sahiptir. Bu da cihazların daha az enerji tüketmesini sağlar. Uzun vadede:
Elektrik faturalarında düşüş,
Cihazların ömrünün uzaması,
Bakım maliyetlerinin azalması gibi faydalar sağlar.
| Soğutucu Gaz | GWP Değeri | Özellikler |
|---|---|---|
| R-32 | 675 | Verimli, yaygın olarak klima sistemlerinde kullanılır. |
| R-290 | 3 | Doğal hidrokarbon, yüksek enerji verimi, ancak yanıcıdır. |
| R-744 (CO₂) | 1 | Tamamen doğal, sıfıra yakın çevresel etki. |
| R-1234yf | <1 | Otomotiv sektöründe yaygın, düşük GWP, çevre dostu. |
Bu gazlar, hem çevreye duyarlı hem de performans açısından güçlü seçeneklerdir.
İklimlendirme ve soğutma sektöründe üreticiler, bakım firmaları ve teknisyenler bu dönüşüme adapte olmak zorunda. Yeni soğutucu gazların:
Depolanması,
Kullanımı,
Sızıntı yönetimi,
Güvenlik prosedürleri
konusunda eğitimler ve yatırımlar şart hale geliyor. Aynı zamanda, eski sistemlerin yenilenmesi veya dönüştürülmesi (retrofitting) gibi teknik süreçler de bu geçişin bir parçası.
Yeni cihaz alırken düşük GWP’li gaz kullanan modelleri tercih etmeli,
Mevcut sistemlerin bakımını düzenli yaptırarak sızıntı riskini en aza indirmeli,
Soğutma sistemlerinin teknik bilgilerini kontrol ederek çevre dostu tercihler yapmalı.
Düşük GWP’li soğutucular, iklim değişikliği ile mücadelede önemli bir adımı temsil ediyor. Hem çevresel etkileri azaltmak hem de enerji verimliliğini artırmak açısından bu dönüşüm kaçınılmaz. Tüm paydaşların – üretici, uygulayıcı, tüketici – bu sürece adapte olması, daha sürdürülebilir bir gelecek için büyük önem taşıyor.